Reuk, geur en smaak van het eten

Reuk speelt een belangrijke rol in het leven van een paard, en daarmee waarschijnlijk ook bij de keuze van voedsel. Hoe dat precies werkt is echter niet bekend. We weten niet hoe een paard reuk en smaak van voedsel ervaart, of welke invloed het erop heeft.

Smaak en water
Wel is bekend dat paarden een voorkeur hebben voor zoete smaken boven zuur, bitter of zout. Dit is onderzocht bij jonge paarden door de smaken op te lossen in drinkwater.

Zoet gaat daarbij voor: als er meer dan 1.25g/100ml sucrose in water zit, dan verkiezen paarden dat boven gewoon drinkwater, maar bij waarden van tussen de 5 en 10g/100ml heeft een paard echt de voorkeur voor dit water. Boven de 20g/100ml neemt die voorkeur weer af. Opvallend is overigens dat als de concentratie suiker hoger wordt, sommige paarden minder gaan eten.

Een paard drinkt water met daarin zout tot de concentratie zout hoger is dan 0.63 g/100 ml: dan drinkt het paard het water niet meer. Met een concentratie van meer dan 5 g/100ml is er echt weerstand te merken.

Voor zuur geldt dat zolang het niveau niet boven de 0.16 ml/100ml uitkomt, het paard dat gewoon drinkt. De grens ligt bij 1.25ml/100ml: vanaf deze waarde drinkt het paard het water niet meer. Opvallend bij zuur water is dat er een groot verschil was in de individuele beleving van de paarden, veel meer dan bij de andere smaken. Een paard merkt de zuurgraad niet tot een Ph waarde van 3.1 wordt bereikt.

Voor bitter geldt dat als het niveau tussen de 0.16 en 10mg/100ml, het paard gewoon drinkt. Vanaf 20mg/100ml drinkt het paard het drinkwater niet meer. Vanaf 80mg/100ml is er sterke verwerping.

Belangrijk bij al deze bevindingen is wel dat er een groot verschil kan optreden tussen hoe individuele paarden dit ervaren, maar ook dat we weten dat jonge paarden veel gevoeliger zijn voor zoete smaken. Een andere belangrijke opmerking is dat er weinig onderzoek is gedaan naar de beleving van de combinatie van smaken. Hoewel een paard een bittere smaak niet prefereert, is het mogelijk die smaak te maskeren met zoet, waarna paarden een bittere oplossing ook boven de grenswaarde drinken. 

Geur
Een paard let bij het eten van voer ook sterk op de geur. Er zijn grote individuele verschillen te bemerken tussen individuele paarden. Sommigen reageren sterk op bepaalde geuren (wat ze bijvoorbeeld laten zien door een flehmen-reactie). Toch zijn bepaalde geuren bij weinig paarden favoriet, en dat zijn echinacea, nootmuskaat en koriander.

Rangorde van geuren en smaken
Uit onderzoek naar verschillende geuren komt de volgende rangorde (van favoriet naar minst favoriet): fenegriek, banaan, kers, rozemarijn, komijn, wortel, pepermunt, oregano. De toevoeging van banaan en fenegriek aan “pellets” die paarden anders minder graag eten, zorgde ervoor dat ze veel sneller werden gegeten. Uit onderzoek naar de mogelijkheid om medicijnen met een onaangename smaak te maskeren, komt naar voren dat de smaken appel, lucerne en caramel effectief zijn. Een combinatie van anijs en molasse is niet effectief.

Er is onderzoek gedaan naar welke smaak een paard het lekkerst vindt. Dat is gedaan door een smaak toe te voegen aan brokjes (“pellets”) en onder andere te kijken hoe snel een paard het op eet. De smaken met de meeste voorkeur zijn fenegriek, banaan, kers, rozemarijn, komijn, wortel, pepermunt en oregano. Bij “pellets” met de smaak banaan en fenegriek is de tijd die het paard nodig heeft om het op te eten, aanzienlijk korter dan bij de andere smaken (en de “pellets” zonder toegevoegde smaak).

Wennen aan smaak of geur
Het duurt 3 tot 4 dagen voordat een paard gewend is aan een nieuwe smaak of nieuw voedsel (met een nieuwe smaak). Paarden hebben daarbij de voorkeur voor voedsel met toegevoegde smaken – als ze nieuw voedsel aangeboden krijgen met een toegevoegde, artificiële smaak, dan eten ze dat als eerste. Zoete smaken hebben daarbij de voorkeur. Als er een bekende smaak aan het nieuwe voer is toegevoegd (en dan wel een smaak van bekend voer, niet artificieel) dan eten ze dat ook makkelijker.

Verschil tussen paarden onderling
De voorkeuren voor voedsel zijn verschillend per paard, maar ook per ras en geslacht. Pellets met de smaak molasses werden eerder gegeten door merries dan door hengsten. Dat merries zoeter eten lekkerder vinden heeft overigens te maken met de hormoonbalans. De smaken appel en wortel waren bij alle paarden even populair. Bij arabieren was het verschil tussen de afzonderlijke paarden het grootst. De minst populaire smaken zijn overdreven zoet en licht gezout.

Goodwin, 2005
Janczarek, 2018
Merkies & Bogart, 2013
Randall et al., 1978
Stachurska, 2022
Van den Berg, 2016
Vinassa, 2020